User:Jan Pensa/Esperanto pu foreword
Here is the foreword I wrote for the Esperanto edition of Toki Pona: The Language of Good, with translations in English and in Toki Pona at the bottom. I copied the idea from jan Juli's foreword to the German edition, which gives a short introduction to the German edition and explains about the ku footnotes.
Aside from an introduction to Toki Pona and pu itself, I also made it a bit of a sales pitch for any Esperantist who might be leafing through a copy of the book at the bookstore of an Esperanto congress. I emphasized ties of friendship between Esperanto and Toki Pona, the influence that Esperantists have had on the early Toki Pona community, and especially the massive growth that Toki Pona has undergone in recent years. Because basically every Esperantist has heard of Toki Pona, and many have even learned a little Toki Pona online and then forgotten most of it, but at the moment very few Esperantists are aware of how big the Toki Pona community has become since they first heard about it many years ago. (I've even once gotten the comment "Toki Pona? Does that still exist?" from a middle-aged person, lol.)
I hope the book helps a little with that.
Almost all bonus content mentioned in the foreword can be found in this pdf, including all footnotes, with the sole exception of the ku poem by jan Kalipu, which can be found here instead.
License info
The entire text in Esperanto and the Toki Pona translation is available for use under CC0 1.0, which effectively makes it public domain in most jurisdictions.
The English translation is also available under CC0 1.0, except for the quote from the "notes on lipu pu" by Sonja Lang, which is instead licensed under CC BY 4.0. I've put it in a flashy red box so that you can't miss it.
(This exception isn't applicable to the Esperanto and Toki Pona translations of that quote. I have written permission from Sonja to publish the first 8 pages of Esperanto pu under CC0, which includes my foreword as well as the Esperanto version of the ku quote. The ku quote in Toki Pona was translated from Esperanto without looking at the English version, and as such it too can be made available under CC0.)
in Esperanto
Antaŭparolo al la esperanta eldono
Meze de la jaro 2022, mi ĝojas finfine povi prezenti esperantan version de la unua oficiala libro de Tokipono, ok jarojn post la originala anglalingva eldono. Ĝi estas rezulto de delonga amikeco kaj reciproka intereso inter la anoj de Esperantujo kaj Tokiponujo.
Kvankam Tokipono ne estas esperantido, mi dirus, ke je pluraj flankoj ĝi estas preskaŭ kiel ido de Esperantujo. La lingvo estas kreita de esperantisto, kaj ŝi lasis klarajn spurojn de la lingvo internacia en sia eta kreaĵo. Krome, dum la plejmulto de ĉirkaŭ 20 jaroj da ĝisnuna historio de la lingvo, granda parto de novaj lernantoj de Tokipono estis esperantistoj, kiuj aŭdis pri la lingvo de aliaj esperantistoj. Ili multe kontribuis al la frua kresko de la lingvo. Amiko de mi iam duonŝerce rimarkis, ke Tokipono estis kvazaŭ minoritata lingvo de Esperantujo.
Post longa flegado de entuziasmaj esperantistoj, nuntempe la tokipona komunumo multe kreskas kaj maturiĝas, postlasis sian dependecon de la plej granda planlingvo, kaj iĝis kredeble la due plej uzata planlingvo en la interreto. En unu jaro la tokiponistaro kreas pli da rakontoj, poemoj, tradukoj, artaĵoj kaj muziko[noto 1] ol ĉio, kio ekzistis en Tokipono, kiam la unua oficiala libro publikiĝis.
Kun tiu kresko de la komunumo venas ankaŭ plimaturiĝo de la lingvo mem. Ekzistas sufiĉe granda kerno da spertaj parolantoj, tiel ke nun eblas per diskutado kaj reciproka influo atingi nivelon de kompreno kaj sperto pri la lingvo, kiun neniu atingis antaŭe. Mi ofte vidas aplikojn de la lingvo, kiujn antaŭ nur kelkaj jaroj mi opiniis tute neeblaj en la limigoj de Tokipono.
Por dokumenti tiajn evoluojn Sonja Lang decidis eldoni duan oficialan libron de Tokipono en 2021, kies titolo estas Toki Pona Dictionary (tokipona nomo: lipu ku). En la komenca parto de la libro ŝi skribis:
En ĉi tiu eldono vi trovos ĉiujn tiujn rimarkojn de Sonja en piednotoj, markitaj per la vorto ku (kiu signifas “interagi kun la libro Toki Pona Dictionary”).
Mi aldonis pli da “ku-a enhavo” al la libro, por ke esperantistoj ne maltrafu la plej bonajn partojn de la dua oficiala libro de Tokipono, kiu estas havebla nur en la angla. Sur paĝo 148 estas listo de la plej oftaj kaj konindaj vortoj el la vortara parto de lipu ku, kiuj ne estas instruitaj en ĉi tiu libro, kaj sur paĝo 99 estas unu el la du belaj originale tokiponaj poemoj, kiuj estas presitaj en la dua libro.
Mi ankaŭ verkis tokiponigon de fama zamenhofa poemo, kolektis du pliajn tekstojn verkitajn de esperantistaj tokiponistoj, kaj en kelkaj lokoj mi aldonis pli da klarigaj piednotoj, kiuj espereble estos utilaj aŭ interesaj al vi.
Mi esperas, ke ĉi tiu libro povu helpi vivteni longedaŭran amikecon inter la du planlingvaj komunumoj, al kiuj mi apartenas, kaj kiuj estas karaj al mi. Sed eĉ pli mi esperas, ke la ĉarma, eta lingvo de ĉi tiu libro povu doni ankaŭ al vi iom da amuziĝo kaj “poneco”.
o pona!
jan Pensa
- ↑ Ligiloj al kelkaj rekomendindaj ekzemploj de tiaj tokiponaĵoj estas troveblaj sur la oficiala retpaĝo de Tokipono: https://tokipona.org
English translation
Foreword to the Esperanto edition
In the middle of the year 2022, I'm happy to finally be able to present an Esperanto version of the first official Toki Pona book, eight years after the original English edition. It is the result of longstanding friendship and mutual interest between the members of the Esperanto and Toki Pona communities.
Although Toki Pona isn't an Esperantido, I would say that in multiple ways it is almost like an offspring of the Esperanto community. The language is made by an Esperantist, and she left clear marks of the international language in her tiny creation. Also, during most of the roughly 20 years of history that the language has so far, a large part of new learners of Toki Pona were Esperantists who heard about the language from other Esperantists. They contributed a lot to the early growth of the language. A friend of mine once half-joked that Toki Pona is like a minority language of Esperantoland.
After a lot of loving care from enthusiastic Esperantists, nowadays the Toki Pona community is growing and maturing fast; it left behind its dependence on the largest conlang, and seems to have become the second most used conlang on the internet. In one year all Tokiponists together make more stories, poems, translations, art and music[note 1] than the total of everything that used to be available in Toki Pona when the first official book was published.
With this growth of the community also comes an increased maturity of the language itself. There is a large enough core of experienced speakers, such that it is now possible through discussions and mutual influence to achieve a level of understanding and expertise in the language that no one has reached before. I often see applications of the language, which only a few years ago I would have believed to be completely impossible within the limitations of Toki Pona.
Wanting to document developments like this, Sonja Lang decided to publish a second official Toki Pona book in 2021, titled Toki Pona Dictionary (Toki Pona name: lipu ku). In the opening part of the book she wrote:
In this edition you will find all those remarks from Sonja in footnotes, marked with the word ku (which means “to interact with the book Toki Pona Dictionary”).
I added more “ku content” to the book, so that Esperantists don't have to miss the best parts of the second official Toki Pona book, which is only available in English. On page 148 there is a list of words from the dictionary section lipu ku that are most common and most worth knowing, and on page 99 you can find one of the two beautiful original Toki Pona poems that are printed in the second book.
I have also written a Toki Pona version of a famous poem by Zamenhof, collected two more texts by Tokiponists who are also Esperantists, and in a couple places I added extra footnotes with explanations that will hopefully be useful or interesting to you.
I hope that this book can help keep the longstanding friendship alive between the two conlang communities that I belong to and that are dear to me. But even more, I hope that the cute, tiny language in this book can give some enjoyment and “ponaness” to you as well.
o pona!
jan Pensa
- ↑ Links to some examples of Toki Pona stuff that are worth recommending can be found on the official webpage of Toki Pona: https://tokipona.org
Toki Pona translation
toki open lon lipu pu pi toki Epelanto
tenpo ni la tenpo insa pi tenpo sike nanpa 2022 li lon. mi pilin pona tan ni: mi ken pana e lipu pu pi toki Epelanto tawa sina. tenpo sike luka tu wan li kama weka tan tenpo ni: lipu pu nanpa wan pi toki Inli li kama lon. lipu pu pi toki Epelanto li ken kama lon tan ni: tenpo suli la jan pi toki Epelanto en jan pi toki pona li jan pona li wile sona e kulupu ante.
toki pona li tan ala toki Epelanto. taso, pilin mi la, jan li ken toki lon e ni: kulupu pi toki Epelanto li sama mama pi toki pona. mama pi toki pona li jan pi toki Epelanto li pana e ijo lili mute pi toki Epelanto tawa toki lili sin ona. ante la, tenpo pini pi toki pona la, jan sin mute pi toki pona li tan kulupu pi toki Epelanto, li kama sona e lon pi toki pona tan jan ante pi toki Epelanto. jan pi toki Epelanto pi pana e ijo pona mute tawa kama suli pi toki pona. tenpo wan la jan pona mi li toki pi musi lili e ni: toki pona li sama toki pi kulupu lili lon insa pi ma Epelanto.
tenpo pini suli la jan pona mute pi kulupu Epelanto li pana e pona mute tawa toki pona sama ni: mama li pana e pona tawa jan lili ona. taso tenpo ni la toki pona li kama suli, li kama wawa, li sama ala jan lili. sona mi la, ona li kama toki sin pi suli nanpa tu lon ma linluwi ale a! tenpo ni la jan ale pi toki pona li pali e toki musi mute, e ante toki mute, e kalama musi mute, e ijo musi ante mute kepeken toki pona.[toki poka 1] lipu pu li kama lon la ijo musi mute pi toki pona li lon a, taso ijo musi ale a pi tenpo pini ni li lili lon poka pi ijo ni: kulupu pi tenpo ni li pali e ijo musi mute kepeken toki pona lon tenpo sike wan taso.
kulupu pi toki pona li kama suli la, toki pona kin li kama wawa. jan mute li sona wawa pi toki pona li ken toki e sona pi toki pona lon kulupu, li ken kama e sona toki pona sin. jan pi sona wawa ni li lon ala tenpo pini pi toki pona. tenpo pini poka a la mi pilin e ni: “toki pona li pona, taso ona li wawa ala. toki pona la ijo mute li ken ala a.” taso tenpo ni la mi lukin mute e ni: jan li pali a e ijo mute pi “ken ala” ni.
jan Sonja kin li lukin e kama ante ni li wile awen e sona ni lon lipu. tan ni la jan Sonja li pana e lipu ku. toki open pi lipu ku la ona li toki e ni:
lipu pu ni la toki ale ni pi jan Sonja li lon anpa lipu. toki anpa ni li jo e nimi “ku”. (kon pi nimi “ku” li ni: “pali e ijo kepeken lipu nimi Toki Pona Dictionary pi jan Sonja”).
mi pana e ijo ku ante kin tawa lipu ni, tan ni: lipu ku li lon toki Inli taso. mi wile ala e ni: jan pi toki Epelanto li sona ala e ijo pona wawa pi lipu ku. lipu wan nanpa 148 la nimi ku suli li lon. nimi ni li lon ala lipu pu, taso ken la sina wile sona e ona tan ni: jan mute li kepeken ona. lipu wan nanpa 99 la sina ken lukin e toki musi lili pona. toki musi ni li tan toki ante ala li tan toki pona taso. ona kin li tan lipu ku li pona.
ante la, mi ante e toki musi lili pi jan Sameno tan toki Epelanto tawa toki pona. mi pana e lipu lili tu ni kin: jan pi toki Epelanto li sitelen e ona kepeken toki pona. kin la, mi pana e toki sona mi lon anpa lipu. mi wile e ni: sona ni li pona li musi tawa sina.
wile mi la lipu ni li pana e pona tawa ni: kulupu pi toki pona li awen pona tawa kulupu pi toki Epelanto; kulupu pi toki Epelanto li awen pona tawa kulupu pi toki pona. kulupu mi tu ni li pona li suwi tawa mi. taso wile mi ni li suli nanpa wan: toki lili suwi pi lipu pu li ken pana e musi mute e pona mute tawa sina kin.
o pona!
jan Pensa
- ↑ sina wile lukin e ijo musi pona pi toki pona la o lukin lon lipu pi jan Sonja: https://tokipona.org